De vrije wil op een houtvlot

Wij hebben er geen invloed op gehad of we geboren zijn als jongen of als meisje,
of als iets er tussenin. En ook niet op het feit dat we mens zijn, en geen vogel of insekt.

We hadden geen invloed op onze lengte, huidskleur, haarsoort, niet op ons gezicht,
niet op de vorm van onze handen, voeten, ogen, oren, (borsten), billen, genitaliën,
en niet of we gaaf geboren werden dan wel gehandicapt, of met erfelijke aandoeningen.
Niet of we homoseksueel zijn, of hetero, links- of rechtshandig.

Op welke dag we geboren zijn, dat konden we niet beïnvloeden, noch het uur.
En ook niet hoeveel broers en zussen we kregen, en onze rangorde in het gezin.
Of dat we misschien een vondeling waren.
We konden er niets aan doen onder welke naam we werden ingeschreven.
We konden onze geboorteplaats niet kiezen, en ons milieu niet, of dat koninklijk was,
of juist een achterstandsbuurt, Jan Modaal of een asielzoekerscentrum.
We hadden geen invloed op welke nationaliteit we kregen, en in welk land we zijn geboren. Niet of dat land machtig was of arm, of er oorlog was of vrede, of er hongersnood heerste of overvloed, dictatuur of sociale harmonie. Of mensen – vrouwen, minderheden – er redelijke rechten hadden, of dat vrouwen er onderdrukt werden en minderheden uitgemoord.

Geen enkele invloed hadden we op onze afkomst, op wie onze ouders waren, welke genen we meekregen. We konden niet kiezen of we in liefde ontvangen werden, of juist verafschuwd en verwaarloosd, of we een warme hechte familie kregen of in een nest belandden waar schelden de omgangstaal is, en iedereen iedereen de kop inslaat.
We kozen niet of onze ouders bekrompen ideeën hadden of verlichte geesten waren, degelijke burgers of flierefluiters, dronkelappen of geheelonthouders, misdadigers of helden, of dat ze zich al vroeg verhingen dan wel een gezegende leeftijd bereik(t)en.

We hadden er geen enkele invloed op of we als kind besneden werden, of gedoopt,
en ingelijfd bij een eenkennige godsdienst, of niet. Of onze ouders vrijzinnig gelovig waren of orthodox, dan wel atheïsten, of zelfs lachten of spotten met God en gebod.
Dat we gehersenspoeld werden door vijandbeelden, of de naastenliefde gepredikt kregen.
We konden niet kiezen voor een sociale controle die ons terroriseert, of niet.

We konden niet kiezen om mishandeld dan wel verwend te worden, vetgemest of verstandig gevoed, of de juf de pik op ons had, of ons juist voortrok, of onze ouders rijk waren, en ons naar de beste scholen stuurden, of dat we ons als weeskind tussen de straatbendes en op vuilnisbelten moesten handhaven, zonder school.
Aan ons lag het niet dat we naar dure sportclubjes mochten, piano- en balletles kregen,
of dat een steenwoestijn met blowende hangjongeren ons speelterrein moest zijn.

We hebben er op geen enkele manier zelf de hand in gehad of we een IQ van 160 hebben of van 60, alfa of beta zijn, of we dyslectisch zijn, een wiskundig genie, niet tot tien kunnen tellen of een talenknobbel hebben, en ook niet of we een neurologische aandoening hebben, of een psychiatrische, of geen etiket dragen.

We hebben geen invloed op welke kwalen we krijgen, en zelfs als de medici iemand schuldig achten aan zijn ziekte vanwege verslaving of risicogedrag, dan tonen hersenscans de aangeboren gebiedjes wel aan.
We hebben geen invloed op het feit dat mensen op den duur aftakelen, en tenslotte sterfelijk zijn, dat geliefden of wijzelf misschien doodgereden worden of verkracht, vermoord, of bezwijken aan kanker, diabetes, vaatziekten, dementie, noem maar op.

We kunnen er werkelijk totaal helemaal niks, nooit en te nimmer iets aan doen
dat we slaaf zijn van de ritmes der natuur, van dag en nacht, van wakker zijn en slapen, eten en poepen, drinken en plassen, hormoonoprispingen en rust in de klieren,
van het ritme van het hart, tot het in- en uitademen van onze longen. Onlosmakelijk verweven met de cadans van het eeuwig ebben en vloeden van micro- en macrokosmos.

Ondanks pillen, kuren of operaties, die tijdelijk iets stoppen of veranderen, hebben we zelf geen invloed op de bewegingen van slokdarm en maag, de peristaltiek van de darmen, geen invloed op de werking van organen als nieren, lever, gal, milt, alvleesklier, niet op onze bloedgroep en de samenstelling van ons bloed, niet op ons zenuwstelsel, lymfestelsel,  endo- en exocrien systeem, immuunsysteem, of de functies van de huid.
We hebben geen invloed op de hersenen die de lichaamsfuncties aansturen, kunnen met name geen enkele regie uitoefenen op de wonderbare autonome fabriek van het lichaam.

Hoewel, als we het over de hersenen hebben dan…

…zijn we ineens allemaal vrije mensen met een eigen wil, die prima keuzes kunnen maken,
die zelfstandige beslissingen nemen, originele ideeën hebben, en individuele smaak en stijl.
En niet te vergeten de moderne kreten:
je eigen identiteit, eigen verantwoordelijkheid en trots op je afkomst of land.

De vrije wil, dat is een mensje dat zich aan een houtvlot vastklampt,
een wrak dat steeds verder de Stille Oceaan opdrijft, een mensje dat roept:
“Joehoe, hallo daar boven, ik heb het hier voor het zeggen!”