Monumentje voor mijn Finse moeder, na een halve eeuw

Op 17 januari 1961 werd mijn moeder frontaal aangereden door een tegemoetkomende, inhalende vrachtwagen, bij St. Philipsland, op een weg waar niet mocht worden ingehaald.
Haar kleine Nash Metropolitan cabrio belandde met een salto in de sloot, en was daar niet tegen bestand. Zij ook niet, dus op slag dood. Maar nooit vergeten.
Daarom wilde ik eens een klein digitaal monumentje voor haar oprichten,
want ze was een leuke vrouw, en een schat van een moeder

Hierboven zit ze links op de foto,
met zusje Mirjam, broertje Armas, en de Japanse kinderjuf.

Mijn moeder werd als Rauha Elisabet Salonen op 12 februari 1913 geboren in Iida, in Japan, waar haar ouders zendelingen waren, uitgezonden door de Fins-Lutherse zendingsdienst. De kerk die zij stichtten bestaat nog steeds, en het schijnt gelukt te zijn om ongeveer een half procent van de Japanners te bekeren.

Hieronder de helaas wat vergane foto’s die haar ouders honderd jaar geleden aan een koppelaarster gaven. Mijn opa, dominee Kaarlo Erkki Salonen moest eerst getrouwd zijn, wilde hij zendeling mogen worden. Mijn oma, verpleegkundige Selma Seliina Paaso was diep gelovig, en zocht een echtgenoot met wie zij dit geloof actief uit kon dragen

Toen Rauha (haar naam betekent “vrede” in het Fins) bijna vier was
verhuisde de familie naar de VS, Ironwood, Michigan,
waar haar moeder in het kraambed stierf aan de Spaanse griep, 35 jaar oud

De zorg voor het gezin werd overgenomen door een oudere zendelinge, Rosa-täti,
die altijd de spil van het gezin zou blijven.
Ik bezit nog een van de poppen die Rauha en haar zusje toen kregen, bij wijze van troost

In de jaren ’20 keerde de domineesfamilie terug naar Japan, en later naar Finland
waar mijn grootvader predikant te Forssa werd, Rauha haar VWO afmaakte
en besloot verpleegster te worden, net als haar moeder was geweest

Toen het Stalin in 1939 zinde om Finland binnen te vallen,
was Rauha hoofd van het ziekenhuis te Hartola.
Op deze foto staat zij linksboven

Daar komt dan mijn toekomstige vader op het toneel, Jan Schepel, chirurg te Hilversum,
die een oproep las van het Rode Kruis om hulp te gaan bieden aan de Finnen.
Op onderstaande foto zit hij links, met die hoge uniformkraag met drie sterren.

Hij ging mee met de ambulance, ontmoette Rauha, en het was meteen raak

Hij liet er geen gras over groeien.

Er bestaat nog een kattebelletje van hem, gedateerd vijf dagen na die eerste ontmoeting, waarin hij haar al beschrijft hoe ”haar” huis in Nederland eruit ziet.
Ik ben dus grappig genoeg het product van een heuse doktersroman…

Al droeg de dokter het grijswollen officiersuniform van het Nederlandse leger

Het ziekenhuis lag vol gewonde soldaten, met geamputeerde ledematen, maar er was geen arts te bekennen: alle doktoren waren als officier naar het front gestuurd.
Toen Jan aan Rauha vroeg wie al die soldaten dan geopereerd had, antwoordde zij:
“Dat heb ik gedaan. Ik heb Jezus om kracht gevraagd, en toen is het gelukt”.

Nadat die onzinnige Winteroorlog voorbij was (Stalin joeg bijna 26.000 Finnen de dood in, en 127.000 Sovjetburgers, voornamelijk Oekraïners die niets van de noordelijke winters snapten) konden er weer vrolijke uitstapjes gemaakt worden.
Deze foto’s zijn genomen eind maart 1940.
In maart ligt er in Finland vaak nog genoeg sneeuw en ijs voor wintersport,
maar is het niet koud, en zijn de dagen al langer dan in de Nederlandse zomer

Mijn toekomstige ouders trouwden op 11 juni 1940 in Helsinki

Deze foto is genomen op 21 juni 1940, op het Midzomernachtsfeest dat in Finland heel uitgebreid gevierd wordt, liefst de hele lange lichte nacht door.
Zoals het hoorde, droeg mijn aanstaande moeder klederdracht

Ook al was ze nog nooit in Nederland geweest, en sprak ze de taal totaal niet,
toch mocht Rauha daarna meteen haar Nederlandse paspoort op gaan halen bij de Nederlandse ambassade, en was Nederlandse geworden…
Jaja, de tijden zijn wel veranderd!
Voor mensen met een buitenlandse partner anno 2011 klinkt dit misschien ideaal
maar het grote nadeel was toen dat Nederlandse vrouwen ondergeschikt waren aan hun echtgenoot, en de meeste beroepen voor hen verboden waren.
In Finland golden die restricties niet.
Haar Finse zus maakte dus getrouwd en wel carrière als ingenieur.

Het echtpaar ging in Hilversum wonen, aan de Soestdijkerstraatweg 9, waar ik geboren ben als nummer 6 in een gezin van acht kinderen, waarvan één broertje jong stierf.
Hieronder ben ik drie maanden oud

En hieronder een paar maanden ouder.
In die tijd rookten mensen nog lustig in het bijzijn van baby’s!
Zo te zien was ik daar toen al op tegen!

Hieronder zit ik met de Geschwister vrolijk op de trap, in de zomervakantie van 1957

Mijn moeder kon wel lekker genieten! Voordat ze die Nash Metropolitan had, reed ze in
een lichtblauwe Skoda 1101 cabrio, met van die portieren die ‘verkeerd’ open gingen

Onderstaande foto is genomen in de laatste zomer van haar leven. Ze werd 47 jaar

Toen ik de rouwkaart las, 50 jaar geleden, vond ik de tekst maar vreemd,
terwijl ik toen toch nog een zeer gelovig meisje was:
dat God dat gedaan zou hebben, terwijl een stomme vrachtwagenchauffeur het deed.
Die nota bene al eerder iemand dood had gereden.
Hij werd gestraft met een week gevangenis, en twee jaar ontzegging van z’n rijbewijs